سه انتخاب

 

زندگی، انتخاب کردن است. اما برای یک انتخاب خوب، شما باید بدانید که چه کسی هستید و چه چیزی را نمایندگی می‌کنید، کجا می‌خواهید بروید و چرا.

کوفی عنان

دستورالعمل

1. با استفاده از روش "طوفان ذهنی" در مورد دلایلی که مردم برای زندگی به جای دیگر می‌روند، موضوع مهاجرت را معرفی کنید.
2. به آنها توضیح دهید که قرار است در این فعالیت تصور کنند مجبور به فرار از خانه‌های‌شان شده‌اند. به طوفان ذهنی ارجاع دهید و به عوامل رانش که موجب فرار مردم می‌شوند مانند جنگ، بلایای طبیعی، آزار و تعقیب یا تروریسم، اشاره کنید. سپس از گروه بپرسید که به نظرشان چه تعداد مردم آواره در جهان وجود دارند.
3. حالا از آنها بخواهید به گروه‌های کوچکتر تقسیم شوند و قطعات کوچک کاغذ و مدادها را به آنها بدهید.
4. از همه بخواهید تصور کنند که به دلایل خاصی مجبور هستند به شکلی ناگهانی از خانه‎های‌شان فرار کنند و تنها می‌توانند سه چیز را با خود ببرند. چه چیزهایی را خواهند برد؟ نام هر کدام را روی کاغذهای مجزا بنویسند.
5. سپس از هر شرکت‌کننده بخواهید انتخاب‌هایش را بگوید و دلایل این انتخاب را توضیح دهد.
6. حالا به شرکت کنندگان بگویید که با هم به بحث و گفت‌وگو در مورد انتخاب‌های گوناگون و دلایل آنها پرداخته و سعی کنند به یک اجماع برسند. برای اولویت‌بندی می‌توانند از روش رتبه‌بندی بر اساس مدل الماس استفاده کنند.
7. در نهایت، اجازه دهید که گروه‌ها به سراغ هم رفته و نتایج کار هم را ببینند.

ارزیابی و پرسش

این مرحله را با مرور چگونگیِ رتبه‌بندی هر گروه در مورد اقلام انتخابی، شروع کرده و با بحث در مورد اینکه مشارکت‌کنندگان چه چیزهایی یادگرفته‌اند و چه مفاهیمی مربوط به حقوق بشر هستند، ادامه دهید.

• آیا در میان انتخاب‌ها هیچ مورد غیرقابل انتظاری وجود داشته که افراد می‌خواستند با خود ببرند؟
• آیا رتبه‌بندی موارد کار آسانی بود؟ چه نوع اختلاف عقیده‌ای داخل گروه‌ها وجود داشت؟
• رتبه‌بندی‌های گروه‌های مختلف چقدربه هم شبیه یا از هم متفاوت بودند؟
• انتخاب‌ها چقدر کاربردی بودند؟ آیا افراد، بیشتر در مورد بقای فیزیکی خود فکر کرده بودند یا احساسات و نیازهای معنوی خود را نیز در نظر گرفته بودند؟
• چقدر دشوار خواهد بود اگر واقعا مجبور به فرار از خانه‌ی‌تان شوید؟
• مردمی که مجبور می‌شوند از خانه‌ی‌شان فرار کنند، بیشتر دلتنگ چه چیزهایی می‌شوند؟
• آیا شرکت‌کنندگان کسی را می‌شناسند که مجبور به فرار از خانه‌اش شده باشد؟
• آیا این تمرین واقع‌گرایانه است؟ آیا همیشه افراد می‌توانند انتخاب کنند که چه چیزهایی را با خود همراه ببرند؟
• در مورد کودکان و افراد جوان چه طور؟ چقدر احتمال دارد وقتی والدین در حال بستن بار برای گریختن از خانه هستند، نیازهای خاص آنها را نیز در نظر بگیرند؟
• چه کار می‌توانیم بکنیم تا توجه عموم را به نیازهای پناهندگان در جامعه‌ی خودمان یا سراسر دنیا جلب کنیم؟
• کدام یک از حقوق بشر صریحا از پناهندگان حمایت می‌کنند؟

راهنمایی‌هایی برای تسهیل‌گران

هنگام معرفی فعالیت، کاری کنید که شرکت‌کنندگان به موضوع مهاجرت به طور عام فکر کنند. مثال‌هایی از دلایل جابه‌جایی مردم می‌تواند شامل درس و کار، روش زندگی، سیل، زمین‌لرزه، خشکسالی، جنگ و یا آزار و تعقیب باشد. در پایانِ طوفان ذهنی، دلایل مختلف جابه جایی مردم را در دو لیست خلاصه کنید. مبنای این لیست‌ها می‌تواند عوامل رانش (جنگ یا آزار و تعقیب در وطن) یا عواملی که کشش ایجاد می‌کنند (فرصت‌های بهتر برای کار یا تحصیل در کشور دیگر) باشند.

در قدم چهارم [که در بالا آمد] برای اینکه مشارکت‌کنندگان در یک چارچوب مشابه کار کنند، به یک طرح نیاز دارید. موقعیتی را که برای بیشتر گروه مناسب یا جالب است، انتخاب کنید. موضوعی مانند جنگ، درصورتی که کسی تجربه‌ی مستقیمی از آن نداشته باشد، می‌تواند چالش برانگیز باشد، اما اگر داستانی که شامل حمله‌ی تروریستی می‌شود را انتخاب کنید می‌تواند واقع‌گرایانه‌تر باشد. داستانی را انتخاب کنید که تا جای ممکن قابل تصور باشد. اگر موضوعی مانند سیل را به عنوان دلیل جابه‌جایی انتخاب کنید و شهر شما نیز در دره قرار داشته باشد، بهتر است بگویید که سطح رودخانه در حال بالا آمدن است و سیلِ ناگهانی، تهدیدی برای از بین بردن پل‌ها به حساب آمده و آب در تمام مناطق اطراف جاری خواهد شد. ولی اگر در تپه یا منطقه کوهستانی زندگی می‌کنید، دلیل فرار می‌تواند باران‌های سنگینی باشد که باعث ریزش گِلِ کوه‌های کنار جاده شده و شهر را در خود فرو می‌برد. احتمالا لازم است توضیح دهید که افراد باید خود را در حال فرار از شهرهای محل زندگی خود تصور کنند. شرایطی که در آن دیگر قادر به بازگشت به آنجا نخواهند بود و مجبور هستند که برای مدتی طولانی یا شاید همیشه به جای بسیار دور از خانه بروند.

اقلامی که شرکت‌کنندگان انتخاب می‌کنند و میزان کاربردی بودنشان به بلوغ افراد بستگی دارد. این موضوع به عوامل دیگری مانند آب و هوا، اینکه چه زمانی از سال باشد، و دلیل فرارشان  نیز بستگی دارد. برای مثال اگر سیل آمده باشد و آنها قادر به شنا نباشند، احتمالا چیزی را بر می‌دارند که مانند الوار شناور بر آب بتوانند از آن استفاده کنند. تاکید بر این موضوع مهم است که وقتی مساله، انتخاب و ترجیح شخصی است پاسخ درست یا غلطی وجود ندارد، هر چند که برخی انتخاب‌ها ممکن است عاقلانه‌تر و کاربردی‌تر از بقیه باشند.

وقتی در دانمارک، پناه‌جویانی که از کشورشان به خاطر جنگ و آزار و تعقیب فرار کرده بودند در مقابل چنین پرسشی قرار گرفتند، همه آنها پاسخ دادند که پول را به عنوان اولویت اولشان با خود همراه آورده‌اند. پاسپورت یا کارت شناسایی مهم است اما به قول آنها "اگر نیاز به این مدارک داشته باشی، همیشه می‌توانی با پول، مدارک تقلبی بخری." همین نظر در مورد لباس‌های گرم و غذا نیز صادق است؛ با پول همیشه می‌توانی چیزهایی که می‌خواهی را بخری. برای تعداد کمی نیز، کتاب مقدس به عنوان اولویتی برای تقویت نیازهای معنوی‌شان محسوب می‌شد.

پیشنهاد می‌شود که از رتبه‌بندی بر اساس روش الماس و کاغذهای برچسب‌دار استفاد کنید زیرا اول اینکه، انتخاب‌های مطلق، دشوار و غیرطبیعی‌ست و دوم، این روش عینی و محسوس است و در طی بحث، کاغذها (و افکار) به راحتی قابل تشخیص هستند.

پیشنهادهای جایگزین

این روش می‌تواند برای بررسی نگرش افراد نسبت به جنبه‌های مختلف تمامی موضوعات استفاده شود. برای مثال:

کودکان: سه مشخصه‌ی مهمِ یک دوران کودکیِ شاد و سعادتمند چیست؟

شهروندان و مشارکت: سه خصوصیت مهمی که یک فرد برای زندگی در جامعه‌ای چندفرهنگی نیاز دارد چیست؟

فرهنگ و ورزش: کدام سه جنبه‌ از فرهنگ‌تان برای‌تان بسیار مهم است؟

دموکراسی: سه چیز مهمی که یک کشور برای برخورداری از دموکراسیِ کارآمد نیاز دارد چیست؟

ناتوانی و تبعیض علیه افراد توانخواه: یکی از مشکلات بسیاری از افراد توان‌خواه، رفت و آمد است. سه طرح بهسازیِ شهریِ بسیار موثر که می‌تواند فرضا برای کمک به افراد نابینا در نظر گرفته شود چیست؟

تبعیض و تعصب: شما قرار است به یک سفر طولانی بروید و وسیله‌ی حمل و نقل خود را با افرادی از کشورهای مختلف شریک خواهید شد. سه ملیتی که برای این شراکت بیشتر ترجیح می‌دهید را انتخاب کنید (می‌توانید تمرین را با اضافه کردن این موضوع که ترجیح می‌دهید با کدام سه ملیت کمتر شریک شوید، ادامه دهید.)

آموزش: برای بهبود ارتباط و درک و تفاهم بین مردم، فکر می‌کنید کدام سه زبان را باید به عنوان زبان بین‌المللی به کودکان سراسر جهان آموزش داد؟

محیط زیست: صندوق جهانی حیات وحش باید کدام سه گونه‌ی در معرض خطر را در کمپین‌های آینده‌ی خود مد نظر قرار دهد؟

جنسیت: سه دلیل اصلی که هنوز تبعیض جنسیت محور وجود دارد را نام ببرید.

جهانی‌سازی:  کدام سه هدف از اهداف توسعه‌ی هزاره برای‌تان بسیار مهم هستند؟

سلامتی: تنباکو، کوکائین، الکل، حشیش، اِفِدرین، ویاگرا؟ در کشور شما جوانان نیاز به کسب اطلاعاتِ بیشتر در مورد کدام سه ماده‌ی مخدر را دارند؟

رسانه: در ده سال گذشته، کدام سه نوآوری رسانه‌ای بیشترین کمک را به ترویج حقوق بشر کرده‌ است؟

مهاجرت: اگر مجبور به فرار از کشور خود باشید، ترجیح می‌دهید در کدام سه کشور زندگی کنید؟

صلح و خشونت: سه تهدید بزرگ برای صلح جهانی کدام‌ هستند؟

فقر: سه قدم یا اقدامی که می‌تواند در جهت محو فقر موفق باشد چیست؟

مذهب و باور: سه کار مهمی که برای مقابله با گسترش بنیادگرایی می‌توان انجام داد چیست؟

یادآوری: به یک بنای یادبود در شهرتان که یک رویداد تاریخی یا ملی را به یاد می‌آورد، فکر کنید. سه راه پیشنهاد دهید که چنین رویدادی بتواند آشکارا به رسمیت شناخته و در نتیجه بدون تحریف و سوء استفاده، مستندسازی و حفظ شود.

جنگ و تروریسم: در حال حاضر یک قرارداد بین‌المللی درباره‌ی ممنوعیت "مین" وجود دارد؛ در مرحله‌ی بعد، کدام سه اسلحه باید ممنوع شوند؟

کار: کدام سه نقضِ حقوق انسانی مربوط به کارِ مناسب، بیشتر از همه برای‌تان اهمیت دارد؟

پیشنهادهایی برای پی‌گیری

اگر گروه علاقه دارد که در مورد مفهوم ترک خانه و پناه‌جویی بیشتر بداند، می‌تواند فعالیت "آیا می‌توانم به داخل بیایم؟" یا "مانع زبان" را انجام دهد.

فکر کردن به رویدادهای گذشته، انواع خاطرات را برمی‌گرداند؛ اگر گروه تمایل دارد بداند که چگونه خاطرات با یادبودهای عمومی جنگ باز می‌گردند، می‌توانند فعالیت "برچسب‌های حافظه" را انجام دهند.

برنامه‌هایی برای عمل

از خانواده، دوستان و همکاران بپرسید که سه چیزی که با خود خواهند برد کدام است و درباره‌ی حقوق بشر و پناهندگان بحث کنید.

یک سازمان محلی که با پناه‌جویان و پناهندگان کار می‌کند را پیدا کرده و ببینید که چگونه می‌توانید به آنها کمک کنید.

این تمرین ترجمه‌ای است از:

Council of Europe, (2012). COMPASS - Manual for Human Rights Education with Young People: 3things. Directorate of Youth and Sport, Hungary

[1]. DIAMOND MODEL